Navigation
Spelen met draadjes II.
Op de kortegolfbanden is het moeilijk om een
antenne te maken die net zoals op de 2
meterband een versterking van een aantal DBs
heeft. Je moet al tevreden zijn als je een
antenne hebt die in de buurt komt van 0 DBd.
Niet omdat het niet mogelijk is om zo n
antenne te maken maar vanwege het
ruimtegebrek waar de meeste amateurs mee te
kampen hebben
Een goede antenne is minimaal een halve golflengte lang en hangt een halve golflengte hoog volgens de boeken maar voor de 80 meterband betekend dit dat een antenne 40 meter lang moet zijn en 40 meter hoog moet hangen Die lengte van 40 meter gaat vaak wel maar de hoogte is een groter probleem. Al luisterend op de 80 meterband hoor je de verschillen in signaalsterkte die bij gemiddeld 100 watt zendvermogen te wijten zijn de effectiviteit van de gebruikte antennes.
De beperkte ruimte is meestal het grootste probleem, de in de handel aangeboden antennes beloven veel maar vallen meestal tegen vooral als het compacte antennes zijn. Het is heel goed mogelijk om een goede kortegolf draadantenne zelf te maken en de materiaalkosten zijn minder dan 10% van een kant en klaar gekocht exemplaar.
Om een zo effectief mogelijke antenne te maken ben ik als volgt te werk gegaan:
Als eerste
heb ik een aantal ontwerpen uit
verschillende antenneboeken bestudeerd en
aan andere amateurs gevraagd wat de beste
antenne is, maar een eenduidig antwoord heb
ik nooit gekregen. Uit de antwoorden die ik
kreeg, die vaak lijnrecht tegenover elkaar
stonden, moest ik de conclusie trekken dat,
in amateur-land, een antenne een zaak van
geloof en overtuiging is. Er zijn voor en
tegenstanders van kippeladders, coaxkabels,
baluns, traps, en antennetuners.
Dus de enige mogelijkheid om het geheim van
de kortegolfantenne te weten te komen is het
zelf uit te proberen.
Nadat ik de voortuin het huis en de
achtertuin opgemeten had wist ik dat een
antenne van ongeveer 40 meter als omgekeerde
V antenne mogelijk was.
Maar welke antenne is in mijn situatie het beste?
In het verleden (1982) heb ik eens een W3DZZ antenne voor het JOTA station gemaakt en ik ben toen al het probleem van theorie en praktijk tegengekomen, nergens was te vinden hoe je de traps af moet regelen, met een griddipper op de tafel ging het niet vanwege omgevingsinvloeden, eenmaal op de tafel afgeregeld en daarna in de antenne opgehangen dan was de resonantiefrequentie verlopen. Ophangen aan een nylon vislijn op 2,5 meter hoogte en heel los koppelen met de signaalgenerator toen lukte het wel en het resonantiepunt verschoof maar minimaal. Deze antenne werkte uitstekend tijdens de JOTA op 80, 40, en 15 meter maar is in feite een driebands antenne met beperkte bandbreedte op 80 meter.
Ik wilde met een draadje op alle amateur-banden uitkomen dus heb ik een lijst van antennes gemaakt die voor mij in aanmerking kwamen om te testen en te vergelijken. Als eerste de veelgebruikte coaxgevoede dipoolantenne met en zonder balun en mantelstoomfilter met diverse lengtes tussen 37 en 43 meter. Deze antenne is smalbandig werkte goed op 80 meter maar niet op 40 meter en valt zodoende af.
De gevouwen dipoolantenne met kippeladder is een hele goede 80 meter antenne en is ongevoeliger voor omgevings QRM en statische ruis dan een open dipool, maar is alleen geschikt voor een band De Windom antenne in een aantal variaties met 1 op 4 en 1 op 6 balun in diverse lengtes en verhoudingen. Deze antenne werkt goed op de resonantiepunten, op 80 meter maar heeft op 40 meter diverse lobben en nullen en op 20, 15 en 10 meter een grillig stralingspatroon en is gevoelig voor de omgeving, hiermee bedoel ik dat wanneer de antenne afgeregeld is in het open veld dat hij in de bebouwde kom weer opnieuw afgeregeld moet worden. Verder kwam bij een vergelijk met een open dipool naar voren dat er meer ruis te horen was.
De G5RV en varianten werken goed op de resonantie punten maar door de korte straler en het gebruik van balun, coaxkabel en tuner is het rendement op 80 meter niet zo goed als van een open dipool van 2 maal 20 meter met kippeladder. De antenne die bij mij thuis het beste werkt is de open dipool met 600 Ohm kippeladder met antennetuner. Deze is als volgt opgebouwd, dipoollengte 2 keer 20 meter opgehangen als inverted V Met het voedingspunt op 15 meter hoogte het ene been gaat over het huis naar de voortuin waar een paal van 3 meter hoog staat. Omdat de afstand van paal naar mast maar 17 meter is heb ik de resterende 3 meter terug gespannen naar een boompje. De andere dipoolhelft gaat over de achtertuin naar de achterkant van de garage waarop 3 meter hoogte de bevestiging zit maar ook hier is de afstand naar de mast weer 17 meter zodoende heb ik weer 3 meter terug gespannen. Dit terugvouwen van de draden heeft een heel gunstig effect op 20 meter.
Als
isolatoren heb ik stroken plexiglas gebruikt
van 20 cm lengte en de antenne is met
rubberen bagage spin opgespannen.
De open voedingslijn heeft een lengte van 20
meter en wordt met geïsoleerde steunen (
hout) 40 cm langs de mast geleid.
De draad die ik voor het geheel gebruikt heb
is splitsbare schemerlampen snoer van 2 maal
0,75 mm2 met transparante isolatie die door
de jaren heen goed UV bestendig gebleken is.
Deze antenne werkt op 80 meter als een halve golf dipool, op 40 meter als 2 maal een halve golf straler, en op 20 meter ook als 2 maal een halve golf, dit komt omdat de uiteinden van de antenne die dicht bij de grond hangen teruggevouwen zijn. Tijdens een vergelijk met een groundplane voor 20 meter is de dipool in PZ 1,5 S-punt beter en heeft veel minder last van omgevings QRM. Op 15 en 10 meter is de antenne goed af te stemmen maar zal wel een opgesplitst stralingsdiagram hebben, VK9 en CX zijn goed te werken.
De antennetuner is een verhaal apart als eerste heb ik een L netwerk (rolspoel met condensator) gebruikt en voor de symmetrie een T200 2 kern 1 op 4, de afstemming lukte niet altijd zodat ook het T netwerk uitgeprobeerd werd met de T200 2 kern het resultaat was hetzelfde. De oorzaak dat het niet wilde werken was de 1 op 4 balun voor de symmetrie en ik wil en kan niet de voedingslijn aanpassen. De tuner moest dit werk maar doen.
In electron stond toen een artikel van PA0FRI over de S-Match die dezelfde componenten gebruikte. De schakeling heb ik toen aangepast met als resultaat dat op alle banden de antenne goed af te stemmen is. ( maximale stroom in de feeders)
Voor de velddagen heb ik ook nog eens een Z match gemaakt (14 windingen van 5 cm diameter 2 variabele condensatoren en een uitkoppelspoel van 4 windingen). Vergelijk : Een SWR van 1 op 1 was met beide tuners te bereiken maar deze Z match moet het predikaat, kassie belazer, krijgen want de antennestromen waren op 80 meter zo klein dat de indicator lampen niet wilden branden.
Na al het geëxperimenteer ben ik tot een aantal conclusies gekomen:
Het is onmogelijk een antenne te maken die niet werkt.
Als de condities goed zijn werkt elke antenne.
Alles straalt zelfs een dummyload.
Tussen een dummyload en een goede antenne zijn duizenden combinaties mogelijk.
Hoe duurder de gekochte antenne en hoe fantasierijker de naam hoe slechter deze antenne presteert.
Verkortingspoelen in een multiband groundplane antenne geven veel verlies.
Hoe meer toeters en bellen op de antennetuner zitten hoe minder dat er uit komt.